Adran o’r blaen
Previous section


[BWB 112(2): Hugh Jones (Llangwm). Dwy o Gerddi Newyddion. [...] Ar ail, Ymddiddanion rhwng y meddwon ar tafarne bob yn ail penill ar gonset gwyr dyfi ney loth to depart (Argraphwyd yn y Mwythig: trôs Evan Ellis, dim dyddiad), 5-8 (baled 2). ]


[td. 5]

Dechrau Cerdd ar dull ymddiddan Rhwng meddw[yn]
ar dafarn Bob yn ail penill ar Loath to depart &[c.]

Medd.
DYdd da fo iti'r dafarn du diddan a da
Gan ti geirie mwynion Trwy gwynion a ga
Lle Treilies fy mhower yn ofer am nerth
Rhwi'n dwad heb Arian i gwynfan yn gerth.
Dafarn
Os darfu'r holl Arian nod tiddan [~ diddan] ganti
Ni wiw iti gochwyn i ymofyn a mi,
Ni cheiff un dun Truan heb Arian uw Bwrs,
Ond Adrodd ddihired a gwaethed i gwrs.
Meddwyn
Ow Budd yn Burach a mwynach i mi
Ti gest gan i Arian cun rowan heb ri,
Ti am gelwit yn howddgar fel claear wr Clws,
Na fwrw fi rwan mor druan ir drws.
Dafarn
Ni wiw iti 'r wan fawr gwynfan gwynfan yn gerth
Ti gefest am d Arian yn gyfan i gwerth,
Ti Allesit gonsidro ag ystopio dy stat,
Cun myned yn feger Trwy lymder ir wlad.
Meddwyn
Rwi'n dealld mae'r dafarn sudd gadarn i gŵg,
Yn llettu gwael Aflan ne drigfan pob drwg,
Gwario fy ngolud gwneud howdd fud iti,
Yr owan rwi'n gweled ofered wi fi.
Dafarn
Na fwr fawr ragfarn ar dafarn mewn dig
Er maint a gymerest ne Brynest oi Brig,
Dy di sudd Bob munud oer fowyd ar fai
Ir dafarn pan ddelit na lyncit i lai.
Meddwyn
Mi fum yn dowad iddi rhuw ffansi rhu ffeind
Am cwbwl ddymyniad am Bwriad am Beint,
A Thithe Trwy gellwer tra gallwn gwblhau,

[td. 6]
A fyddi ar fur Alwad yn dowad a dau.
Dafarn
Ni Roit i ar dafarne dy feie yn dy fuw,
Rwiti'r cymro howddgar mewn claear fodd cluw
Fel llwdwn a ffendro yn ym dreinglo mewn drain
Ni ffeidit a myned cun rhwydded ir hain.
Meddwyn
Llettu cwrs diffeth naturieth wyt i,
Ac ynddat yn Amal Budd magal imi,
Wrth sippian ag yfed Rhuw lymed rhu lwyd,
Gwnaeth llawer dun glandeg faith redeg ith rwud
Dafarn
Yr Adar diniwed rhai gwemied a gwyd
I ffwrdd gynta gallan yr hedan or rhwyd,
A thithe er cael rhybudd hoff Arwydd ni ffoi
Ond Buth ir un fagal nod Amal y doi.
Meddwyn
Wrth wrando ar dy ffalsder yn yfnder [~ nyfnder] y nôs
Bum ganwaith ar rynu ne fferu yn y ffos,
Ar ol gwario'r mawr Arian modd ruan Bob tro
Ar wraig yn Aniddig a fferig am ffo.
Dafarn
Ni fynit mor cochwyn ond gerwin uw'r gwall
Ond curo a chynocio a llowio am y llall,
Rhai fydde'n Beio am i gludo mor glau,
Ti eit ithe yn aniddig ond cynig nagau.
M.
Llawer Trom regfen Trwy gonen a gest,
Am fund am holl Arian Trwy ffwdan rhuffest,
Mae'r wraig heb wên hyfrud un mund uw mant
Yn dygun felldithio am i ffluo efo i fflant.
D.
Noah pan feddwodd a rhegodd yn rhwydd
Nid Aeth hono ir dafarn yn gadarn oi gwydd,
Uw Blentun i hunan yn druan hi drodd,
Cadd hwnw mewn hyllrith i felldith oi fodd.
M.
Oni Bae gwrw a rhuw ferw rhu fath,
Mi fyddwn fi Beunudd am go gwydd im gwaith,
y dau heb dafarne ni Bydde mor Bâr,

[td. 7]
Yn dal pob oferddun nid cerlyn ai câr.
D.
Fe linied Tafarne or gore fu'r gwaith,
I dderbyn yn ffyddlon Bob dynion ar daith,
I gael Bwyd a diod yn Barod Bob un,
A llettu yn i Amser Trwy ddoethder i ddun.
M.
Fe ddarfu dy linio i demtio pob dun,
I werthu i ddedwddwch ai harddwch i hun,
Lle codo Crist eglwys air downus ar daith,
Doi dithe Bob amser ar gyfer y gwaith,
D.
Run deunedd ar Eglwys iawn foddus wi fi,
Oni Bae feddwon go daerion fel di,
Tu Dduw'n ogo lladran di gyfion a geir,
Os ynddo fo gamwedd ne Anwiredd a wneir.
M.
Ni fedri gyfflybu dy ddioni i du Dduw,
Y lle ni ddaw Anwiredd ne oferedd i fuw,
Dydi sudd wrth wenu yn denu dŷn dall,
Gan chwerthin'r un Anad yn llygad y llall.
D.
Mae'n deud yn 'r ysgythur yn eglur ini,
A digon o sianple ar un Teithie ag wyt i,
Mae Arnat dy hunan yn Bûr lan Bu r Bai,
Na ddoit oddi cartre hud y llwybre Beth llai.
M.
Nid Sôn am 'r ysgythur yn amur a wnest,
Tragweriss, i fy Arian trwy flwydan môr ffest,
Ond gweinieth a ffalster ar gyfer a gawn,
Nes gwario Trwy farieth fy llinieth yn llawn.
D.
Darllen am Esay yn llyfr moses dda i waith,
A gwel fel y gwariodd dyfowriodd yn faith,
Ple galle'r gwr hwnw mor Bwrw dim Bai,
Ond Arno fo 'r hunan modd Rhwyddlan medd rhai.
M.
Mi th weles di'n Burach a mwynach i mi,
Pan oeddwn i yn gwario ag yn tario yn ddat i
A gadel y wreigan mae 'n fechan y fost

[td. 8]
Guda i phlant Anwyl im disgwyl yn dost.
D.
Rhoe Babilon weddedd Anrhydedd yn rhad,
I Napugodonosr wr downus i stat,
O ddyn yn Anifel poen uchel pan Aeth,
Ni chafodd fawr swcwr rhuw gyflwr rhu gaeth.
M.
Pa fodd y mae'r Jesu 'r wi 'n synu yn r oes hon
Yn d adel di i sefull yn suful gar Bron,
Na Roe fedi'n foddfa fel Sodama 'n siwr,
Lle syrthiodd yn wnias Bum dinas mewn dwr.
D.
Yr owan considra ne deimla di 'r dun,
Dy fod ar Lun Jesu Lân isel dy hun,
Os cwrw yn y dafarn poen gadarn a gei,
Troi delw Duw 'n gythrel ne Anifel a wnei
M.
Py dafase dybygwn mi gowswn fwu o gwyn,
Gini Arian ruw fesur Ti safit yn fwyn.
Yr owan rwi'n gweled wirioned yr ês,
Ni chai er dymynied un llymed er llês.
D.
Ni wiw iti gwyno ne feio arna fi,
Cest heleth werth d arian gwyn Anian gini,
Os coelio cymdeithion yn union a wna,
Colledion or diwedd yn giedd a ga.
M.
Yr owan Rwi'n gweled gan surred fy saig,
Mae'n wradwydd a chwilydd na choeliwn y wraig,
A ddeudodd cun fwyned ai llyged yn llawn,
Oth ddilin cun Amlad mae'r golied a gawn.
D.
Pedwar peth hynod mewn claear ped clir,
A gollest o fedd-dod Rwi'n gwybod y gwir,
Llawenudd nef hyfrud ar golud i gyd,
Ar Jechud ar gair da sudd Benna yn y Bud.
M.
Yr owan Rhoi ffarwel air Tawel iti,
Ir Bud Rydw i'n siampal Rhu feddal wi fi,
Lle Bum yn cael gormod dwlamod di lês,
Yr owan rhu fychan yn gyfan a ges.
D.
Cofia wrth ymadel yn dawel y dyn,
Fod Arnat i feie yn dy fowyd dy hun,
Pan ddelo Barn gyhoedd or nefoedd ini,
Ni wiw Rhoi mor Beichie ne feie arna fi.
Hugh Jones Llangwm ai cant.


[BWB 124(2): Hugh Jones (Llangwm). Tair o Gerddi Newyddion, [...] Yn ail, Dirifau digrifol sudd yn gosod allan fel y mae ymadroddion dynion wrth ddyfod or eglwysydd y syliau, yr hain sudd yn dangos mae nid o ran gwrando ar y person yn unig y mae neb yn dyfod yno ond er mwyn rhuw negesau bydol eraill. [...] (Argraphwyd yn y Mwythig: tros Evan Ellis, dim dyddiad), 4-5 (baled 2). ]


[td. 4]

Dechre Cerdd ar y Druban.

FY ffrin am cymydogion clowch hanes Dyn lled wirion,
Fel y cefais gryn ysport ynghylch pop shiort o ddynion.
Codi a wneis ifynu ar ddydd yr Arglwydd Jesu,
A myned i ystyried yn fy mryd ar gwrs y byd o bobty.
Mi welwn gwmni grymus yn cyrchu att ddrws yr Eglwys,
Er nad oeddwn ond dyn ffol mi eis ar i hol yn hwylys.
Ag yno'r oedd yr offeiriad oi blaene i gid yn dwad,
Gwedi gwisgo am dano yn Lanc oddi allan yn i Ddillad.
Mynd ar i ol yn Amlwg a phawb yn ddigon di ddrwg
Mi dybiais fine fod ger bron Angylion yn fyngolwg.
Dechreuau ddwyd i bader ar boble ar i gyfer,
Nid oedd o honyn myfi a wn yn gwrando ar hwn mor hanner.
Rhai oedd yn cysgu yn drymion ai clystiau yn gaead ddigon,
A rhai yn Edrych yno yn ffri ar degwch i cymdogion.
A rhai yn dweyd yn usswydd y botho ych dillad newudd,
Dechrau holi yn ddigon ffraeth er mwyn dyn pwy a wnaeth y deynudd
A rhoi yn chwerthin weithie yn llygaid i caride,
A rhai yn ddigon mawr i bryd ar drin y byd ai bethe.
Pan ddoe nhw gynta allan yr oedd pawb yn llawn o ffwdan,
Er oed ni chlowais yr fath floedd ar morol oedd am arian,
Y person oedd yn gynta yn rhybyddio yr holl gynlleidfa,
I dalu yr Degwm cyn nos ne ddechrau yr wythnos nessa.
Yr oedd pawb yn rhiw ymofyn rhai ag eisio merwyn,
Rhai am weision ddau ne dri rhai yn hagar weiddi am hogyn.
A rhai yn gweiddi i gore am degwch iw descidie,
Ar lleill yn gweiddi yn arw i nerth am wair ar werth yn rhuwl[e]
Mi glown y gwyr bonddigion yn cyd poerpasru ar person,
Am gaeu o ddynion ddryssau i tai yn erbyn rhai tylodion.
Yr oedd yno rai yn dyscissio lle bae dyn gwan yn llithro,
Am alw ei feistar atto yn glir I fynd ar tir oddiarno.
Dweyd wrth hwnw yn wisgi un anghariadus ydi.
Edrychwch am ych rhent wr llon cyn iddo yn dirion dori.

[td. 5]
A hwnw iw ddysgrasio o chwant ir tir oedd ganddo,
Cynhygie ir aer tan curo i frest rhiw arian ernest arno.
Medd rhai or cybyddion a werthasoch chwi yr ddau eidion,
[D]o mi gwerthes nhw ar i hunt am ddeuddeg punt ond coron.
O hynu o gwmni gole a welswn oll yn yr unlle,
[N]i dduethe neb i demel Duw heb geisio rhuw Negesse.
Ni ddoe mor person yma oddiar ddwywaith tan glangaua,
Oni bae gael Arian glouwon glan gan fawr a manc or mwyna.
Ni ddoe mor clochydd hoeuw ir golwg byth er galw,
Ond er cael gweled pawb or plwy I ymorol pwy su yn marw.
Yr oedd pawb yn cyd ymgomio yn ol y tyb oedd ganddo,
A rhai yn Drogan yn ddiwad fe gwyd y farchnat etto.
Or fynwent pan gychwnen aeth pawb iw ffordd i hunen,
Ychydig oedd mewn moddion ffel iw dilyn fel y dylen.
A rhai oedd yn trin tobaco nhw aent ir shiop iw geisio,
A rhai am lwch iw trwyne tip nid possible mor bod hebddo.
Rhai yn yfed bir a brandi rhai yn galw am lan bibelli,
[R]hai yn tyngu a rhegu gweiddi heb gel rhai yn curo fel y cowri.
Rhai yn chwilied am brydyddion i wneuthyr cerddi newddion
[I] fynd iw lledu hyd pob lle oddi yma i dre gaernarfoen.
A rhai oedd yn ymofun pa newydd sydd o Ruthun,
Medd yr llall yn Dipin is beth ydiw pris yr eullun.
Rhai aeth ir tafarne i wario i bara oi penne,
Wrth yfed cwrw a chal un tant ar wraig ar plant mewn eisie.
Yr oedd rhai ar ol i cinio yn mynd i ganu a dounsio [~ dawnsio],
A rhai yn prynu eiddo ar goel ae r lleill ir foes i fowlio.
Ar lleill yn mund ir parlwr i yfed te a shiwgwr,
[A]g yno clowais ddwyd o hyd holl gwrs y byd yn bowdwr.
Lladd ar bawb oi cyre a Dweydyd pob straue,
[A] phwnio nes darfyddo yr dydd beth myrdd o gelwydd gole.
Nid oes mo well yr rheini am actio pob ysteri,
[O]nd ymbell brydydd ar i din a rhai sy yn trin baledi.
Wel dyna 'r dull ar moddion ei gwelais amriw ddynion,
Nid oedd nemawr ofewn ei ffair yn cofio gair y person.
Hugh Jones Llangwm ai cant.


[BWB 171(1): Hugh Jones (Llangwm). Dwy o Gerddi Newyddion. Yn Gyntaf, Dechrau Cerdd, Newydd, ar Fesur Truban, Ymddiddan rhwng y meddwyn a Gwraig y Dafarn, ar ol ir Arian Ddarfod. [...] (Argraphwyd yn y Mwythig: tros William Roberts, c. 1759), 2-4 (baled 1). ]


[td. 2]

Dechrau Cerdd Newydd,
ar fesur Truban.

DEChREUE, 'r meddwyn alw,
Pwy Sudd yma heddiw,
Pa le'r wyt ti 'r Dafarn wraig wen
Sudd gangen Lawen loyw.
Cymun y Cymro ffyddlon,
Ag Ewyllys gwaed fy nghalon,
Yn chwilio am danoch Wr, di fai,
Bu yma rai Cymdeithion
Gwaig y Dafarn fawr-glod,
Maer Arian gwedi darfod,
Yn Trafaelio dros dy Sarn,
Bum arnat ddarn o ddiwrnod.
Os eis di 'n wael dy gwman,
Cais fynd yn Sydyn allan,
Na chychwynu fyth i lan na thre,
Hwyr na bore heb Arian,

[td. 3]
Gillwn Chwart o Gwrw,
Mi Dafal gynta gallw
Di gefaist lawer Coron gron,
Geni mewn moddion meddw.
Ni thelaist i erioed goron,
Heb gael ei gwerth yn union,
Ni ches i o fantes ar dy bwrs,
Ond Cadw cwrs afradlon.
Di gesd y fantes ore,
Dau gwell na'r wraig oedd gartre,
Rhois i ti Syllte Lawer Cant,
A gado ymlant mewn eisie.
Cest amal Beint heb dalu,
Ath dendio gyd a hynu,
Bum lawer Nos cin tori 'r wawr,
Heb fynd i lawr i gysgu
Y rwan rwi'n cydnabod
Y gwneit ti fel yn Wermod,
Mi glwyais Eiriau claear clir,
Mwy difir ar dy dafod.
Yr oeddit cun y leni,
Yn Ddynan abal digri,
Nid oes moth fryntach drwy'r holl gwm,
Di eist yn llwm aneiri.
Llwm heb flewin arno,
Fydd llwdwn newydd gneifio,
Di gneifiaisd ti fy Ngwraig am Plant,
A thwyllaist gant wrth eillio.
Ai rhodio a wnei di om cympas,
I dafly gwiriau di-flas,
Dos om golwg i hen Gnaf,
On te mi ath wnaf di'n Siabas [~ sciabas].
A'i [~ ai] dyna gai lliw'r manod,
Yn lle cael dracht o ddiod,

[td. 4]
Er mwyn yr amser y dwyn ir llan,
I ympirio ag arian Parod.
Ni chei di ddafn ond hynu,
Heb arian dul i dalu,
Nag aros yman Swga Saig
Dos at y Wraig ith welu,
Af at fy 'Ngwraig yn union.
Mae hono 'n brydd ei chalon,
A rho fy 'ngweddi ymhob rhuw le,
A Duw fo madde ir meddwon.
Hugh Jones o Llangwm
a'i Cant.


[BWB 172(1): Hugh Jones (Llangwm). Tair o Gerddi Newyddion. Yn Gyntaf. Dechrau cerdd yn adrodd cyneddfau'r oes hon gyda rhybydd i bawb wellhau cyn ei ddiwedd yw chanu ar charity Meistres. Yn Ail, Dechrau cerdd ne ymrouad oferddun i madel ar dafarn yw chanu ar y consymsiwn. [...] (Argraphwyd yn y Mwythig: tros William Roberts, 1758), 2-5 (baled 1). ]

Dechrau Cerdd yn adrodd Cyneddfau'r oes hon gyda
rhybydd i bawb wellhau Cyn ei ddiwedd yw chanu
ar Charity meistres.

TRwy amynedd gymru mwynion yn dirion Dowch wyr ffraeth deffrowch
I wrando geiriau o gariad ar ganiad clymiad clowch,
Mae'r Jesu 'n dweudyd gwiliwch ar fôr a thir rhagcysgu'n hir
Rhowch oel ich lampe'n wisgi i gael goleuni'n glir;
Y diwrnod sydd yn pasio rhaid ine frysio gweithio'n gal[l]
Rhag ofn Tan go or nefol fro ini lithro i foddio'r fall
Y byd sydd wrth i fagle ni fferu'n dyddie un fodde fawr
rhac gar cin dron uwch daear gron arwyddion moddion mawr
Bu yn nyddiau noa arwyddion a hyn o hyd cyn bodd[io] 'r byd
A difa'r holl drigolion oedd Drawsion fryntion fryd.
pob pechod a drygioni yw plith yn glau oedd yn amalhau
godineb a phob gwagedd yn rhyfedd yw fawrhau.
Gwnae'r nefol dad ei diben buon yno 'n llefen yn y lli
Bob nosa dydd arwyddion sydd o newydd etto i ni,
Gadd sodom ei chynghori cyn iddi drwyddi dori 'n dan,
Yn hyll i gwawr hi Syrthio i lawr yn awr bob mawr a mân
mae'n'r amser yna arwyddion oddiwrth dduw Tri in galw ni,
I mado a llwybre Camwedd mae'n llygredd fel y lli,
Bu daear gryn ofnadwy yn llawer gwlad trwy wrthie'r Tâd,
Er hyn mae fo'n drigarog a lluog rowiog rad
Arwyddion yn yr wybur sydd yn egly........
Duw Tad or ne ymhob rhiw le ma...........
mae d'ysbryd ath wirionedd ath b.............
In galw ir ne o bob rhiw ................

[td. 3]
Nid ydem ninau n'meddwl am ddydd addaw yn brydd- mewn braw,
Pawb su am ddal anghenoog mor llidiog tan ei llaw,
mae llawer am ryfela a lladd o hyd holl wyr y byd,
bydd arall ynte'n fwrdriwr neu fradwr yn i fryd,
Pwy sydd heb genfigen yn i berchen yma 'n byw,
Neu Pwy mor ffri yn ein gwledydd ni su'n ofni'n ddifri dduw,
Wynebau pawb su o llyfnion ag ymadroddion fwynion faeth,
Trwy'r galon gre ymhob rhiw le mae nwyde a gwnie gwaeth
O eisie mendio 'n buchedd rhoe'r Tad or nef mewn gwlad a thref
Drudanieth i droi dynion yn llymion ymhob llef
bu llawer gwan yn gweiddi ai fŷd yn dyn mewn pant a bryn,
Gwarede'r gwir dduw sanctedd nhw'n rhyfedd eto er hyn
yr owan danfon llawndra mae Duw gorucha yn noddfa ini
Dylae pob gwlad roi mawl yn rhad heb wad dduw Tad iti
y ninau mewn drwg fuchedd su 'n dilin camwedd oeredd Ŵg
mewn llan athre a phob rhiw le bydd weithie drouo drwg
mae son am Ryfel enbyd a lladd yn glir ar for a thir,
Gall Jesu Trwy ddedwddwch roi eto heddwch hir,
mae Brenhin pryssia ffyddlon mewn blinder byda hyny o hyd
Trwy ddichell a phala galon gelynion fryntion fryd
Duw Tad oi bresenoldeb a roddodd rwydeb yn ei ran,
Mae'n fentriwr ffri uwch ben y lli rhag clodi a gweiddios gwan,
Trwy dduw or nefoedd dirion lladd i elynion hyllion haid

[td. 4]
Fel Josiwa ymlaen yr a er gwaetha ir blina blaid
Peten inau yn lloeger heb ormod bai yn rhwydd bob rhai
On blaene dim gelynion naws oerion fyth ni fai,
Pawb Sydd yma'r owan am roddi ei fryd ar drysor dryd
Heb gofio'r anherfynol dragwyddol farwol fyd,
Os ceiff y corph i reidie a phob plesere heb ame byth,
Am enaid gwan yn un rhiw fan ni chofian tra bochwyth,
rhyfeliph pawb am fawredd neu riw anrhydedd yn ei rhan
Fel llanw a Thrai yw r Tir ar Tai bydd meirw rhai yn y man
Mae pawb yn bur ofalus neu'n Cofio'n glir a dweyd y gwir
Na ddelir corph mor eisie Tra byddo'n dyddie ar dir,
Os daw'na birw na chlefyd in blino yn awr rhwng lloer a llawr
rhaid mynd ymhen ychydig i mofyn meddig mawr,
Pwy edu'n ol un aelod i ddiodde nychdod gafod gerth,
Ar enaid prudd bob nos a dydd heb ffydd yn frydd ei nerth
eger ei fod yn glwyfys neu yn anafus gyda ni
Pwy'n un lle sydd na nos na dydd yn brydd oi herwydd hi
Gan fod yr enaid druan mor glaf ar dwy'n yn gwneyd i gwyn,
Galwn inau'n ddiddig ow 'r meddig er ei mwyn,
A cheisiwn yn ein hamser trwy edifarhau a llwyr wellhau
Riw ffasiwn nefol ffisig wych inig yw Jachau,
A chudwn Ryfel dibaid ymharti yr enaid euraid oedd
Ar ddaear hon mae lladd yn llon i elynion flinion floedd
Trwy guro I lawr y satan gelyn aflan lydan lid,
I wrthnebu fe trwy grefydd gre cawn i 'r nef gaere i gid
Gwbyddwn yn ddi ame mae pob drwg wŷn gwnae 'rdiluw i hŷn
'run foddion'r ydem nine Cŷn dyddie mab y dyn,
Mae'r awr yn agos aton ni wyr yn ffri ond un duw Tri,
nad alle fod yn groew cyn diwedd heiddiw hi
Yr owan byddwch barod cyn delo diwrnod trallod trist,

[td. 5]
O bechod cŷdd ewch bawb yn rhydd trwy ddilin crefydd Crist
Trwy geisio'r wisg briodas i fynd ir dyrnas wiw ras wen
Duw Tad or ne o liniedd le ein beie madde Amen.
Hugh Jones Llangwm ai cant.


[BWB 172(2): Hugh Jones (Llangwm). Tair o Gerddi Newyddion. Yn Gyntaf. Dechrau cerdd yn adrodd cyneddfau'r oes hon gyda rhybydd i bawb wellhau cyn ei ddiwedd yw chanu ar charity Meistres. Yn Ail, Dechrau cerdd ne ymrouad oferddun i madel ar dafarn yw chanu ar y consymsiwn. [...] (Argraphwyd yn y Mwythig: tros William Roberts, 1758), 5-6 (baled 2). ]

Yn ail Dechrau cerdd ne ymrouad oferddun i'madel ar
Dafarn yw chanu ar y Consymsiwn.

POb Cristion moddion mwyn neshewch gwrandewch ar dwyn
Rhag gormod syndod swyn mae gan i gwy'n go, gaeth,
Wrth weled ymhob mân y cru yn gu a gwan,
Yn llinio siot yn llan im calon 'r owan 'r aeth,
Rhiw feddylie gore gwaith i droi n o sydon dygyn daith,
nid ai ir tafarne modd maith i wrando i haraith hwy
mi fum yn ofer tros rhuw hyd yr ydw am dreio mendio mŷd
nid af ir llanne droue drud o hyd un munud mwy.
Rwi n gweled saled swm y meddwyn lledwyn llwm
Yn cerdded llawer cwm a hyn mewn cwlwm câs,
ni cheiff gan neb fawrglod heb geiniog yn i god
rhodio bydd Tan rhod mewn gormod syndod sias,
mi gymra siampal o riw rai sydd gwedi gwario i Tir ai Tai
Gwna hyny les mi yfaf lai mi drof yn ddifai ddyn,
llawer sydd yn gwario swm ar waig yn cerdded hyd bob cwm
i meddylie a droue yn drwm neu'n ddigon llwm i llun
Am hyn y ddygn dda yn rhwydd mi edifarha
I r dafarn mwy nid a neu letu'r ddalfa ddu
_ at fy ngwraig bob Tro yn fwyn er dim ar fo

[td. 6]
mi gadwa i gid tan gô fy euddo 'n gryno gru,
nid meddwi 'n ffraeth mewn moddion ffri neu guro'n llaes am gwrw'n lli
Ond gweddeidd-dra fyna fi a hyn rwi yw hoffi o hyd,
Os bum im Trin ar lawer tro yn feddwyn llaith un fodd a llo
ffarwel ir dafarn gadarn go dof eto i mendio y myd,
Hugh Jones Llangwm ai Cant


[BWB 477(2): Hugh Jones (Llangwm). Dwy o Ddewisol Gerddi [...] Yr Ail Hanes Gwr ar i Gla-wely o Glefyd Marwoleth yr hwn a dawodd i anwyl Ferch yn gyd Ysucutores ai Mam, Ai Mam drwy dywll Satan a Laddodd'r Eneth o herwydd y Pywer fel y daeth Yspryd yr Eneth i Wirio'r Waithred' (Argraphwyd ym Modedern yn Sir Fon: gan Iohn Rowland, dim dyddiad), 4-6 (baled 2). ]


[td. 4]

Dechrau Cerdd ar y fedle fawr yn
rhoddi hanes gwraig a laddodd i merch
yn Lingcon sire 1743.

POb dun diniwed cud wrandawed ar wraidd ysderi a heuddei ysdyried er trymed ydi 'r tro,
yngwlad [~ yng ngwlad] y Saeson wrth dre lingcon y gwnaed anraslon fwrdwr creulon mewn pur hyfrydlon fro,
roedd yno wr a gwraig dda i rhuw heb gwuno 'n buw 'n ddigonol
a chynddun un ferch wiw ferch wen fel oliwdden weddol
un burlan ddeg oedran syberlan wiwlan wedd
i thad gole f' a 'i hoffe nes mund heb amme i 'r bedd.
A 'i mam anraslon ffals i chalon oedd yn llidiog trwu Drallodion, i 'w fflentun cyfion cu
a 'r eneth gryno a fydde' n wulo hud i fflas heb allu i fflesio na 'i boddio erioed tra bu
y gwr wrth farw garw gur a wnaeth i lythur cymun
un cant ar bymtheg yn ddi nam oedd rhwng y fam a 'r plentun
cun ange Dymune trwm oedd y geirie a 'i gwun,
ow mriod [~ fy mhriod] dod gymod i 'th eneth fawrglod fwun
A 'r wraig atebe yn ffals i geirie im geneth anwul gain iaith ine gwna y [~ fy] ngore hud ange ar dir
mi fyna 'i dysgu yn ffordd yr Jesu hi fudd yn fowredd i 'm Difyru mi ga fy ymgleddu 'n glir
fy hun mi edrychaf am bob Peth mewn donie im geneth Dyner
ceiff hithe wneuthur ymhob [~ ym mhob] lle mewn tai a fflase i ffleser
ar ol hynn 'r gwr mewngu a gadd ddibenu o 'r byd,

[td. 5]
ae 'r taulu trwy alaru ag efo i 'w gladdu 'n glud
A 'i Eneth yno ar ol i priddo mewn gwedd anelwig oedd yn wulo trwi gofio amdano ar dir
a 'r Wraig yn caru 'r nos heb gysgu yn abal iredd heb alaru ar ol i gladdu 'n glir
ymhen y Mis Trwy ddilus ddawn gwnae 'r Eneth wiw lawn wulo
ar i glinie o flaen i Mam yn gyfiawn am i gofio
cynsidrwch meddyliwch gweddiwch beth ar Duw
trwy Santedd anrhydedd gwnech bruddedd fwynedd Fuw
Ag yno 'n fuan aeth y Sattan oera gyflwr a 'r Wraig aflan i 'w gyru i lydan loes
rhoes yn i chalon ladd y gwirion trwy wuch allu mawr ddichellion oer foddion creulon croes
fe ddeud os lleddi di Lliw 'r ha tydi fudd pia 'r power
ond os i chadw gyda thi eiff hi o 'r hynny ar haner
mewn closet fe caued gan dybed gweithred gall
A brysio i 'w Mwrdrio a hynny i foddio 'r fall
Pan ddaeth y Bore chymmerth Gledde aeth at i thirion eneth ore I roddi briwie i 'w Bron
fe ddeude 'R eneth weddi Berffeth am gael goleini o 'r Gelynieth a myned i 'r llinieth llon.
ag yno deuder gar tan go ymam heb neso brysiwch
mi ga fyned at fy Nhad a 'm rhoddi yngwlad [~ yng ngwlad] yr heddwch
trwu i Chalon wch [~ wych] ole gyre gledde glas
A chyllell archolle cadd ddiodde sur sias
Ar ol i diben claddu 'r gelen hun oedd ddyrus tan ddaearen Trwy bur gynfigen faith
a deud o 'r rhwydd a i 'w chybnes a mae pla di oriod gafod gyfa a ddoethe i 'w difa ar daith
priodi a wnaedd y feinir wen air tradoeth cyn pen tridie
pen oedd yr holl gwmpeini per ar Swper dyner diwnie

[td. 6]
Doe Ysbryd anhyfryd yn waedlud iawn i wedd
o blaeneu hi ddeude mi ddoes heb ame o 'r bedd
Roedd tan i Brone Waedlud Friwie ag yn hoffusol hi gyffesse O Duw Fo madde i Mam [~ fy mam]
rhaid i chwi Gredu ac Edifaru a chrio 'n rasol ar yr Jesu am Wneud heb gelu gam (b)
Ag yno oddiwrth y llu Hi drodd mewn llawen fodd galluog
Ag ar i Chorff pen aed i 'r Dre caed tri o Friwie afrowiog
Y Wraig hagar anhawddgar a roed mewn Carchar caeth
cadd greulon farn gyfion yn inion am A wnaeth
Cadd helunt chwerw cun I marw yn lleis gan i aele a 'i losgi 'n ulw trwu ddychrun garw ar goedd
hi weudde 'n filen cun i diben gun fflamie ganoedd garw gynen trwy bur aflan floedd
Hi ddeude ymgroeswch dyma ddull y ffwrnes hull Uffernol
Mi fydda i gid trwy lid yn lan yn gweiddi yn Tan tragwyddol
rhown ine i Dduw 'r diwie 'n gweddie gore i gid
Na redwn i rwude rhag cre Dialedde olid
Hugh Jones a 'i Cant

(b) Ac i gadw 'r Crefydd bur a dihalogedig ger bron Duw
a 'r Tad hynny yw i Ymweled a 'r Amddifaid a 'r gwragedd
gweddwon yn eu Hadfyd, a 'i gadw ei hun yn ddifrycheulyd
oddi wrth y Byd

I’r brig
Back to the top

Adran nesaf
Next section